၂၀၂၂ ခုနှစ် ပွင့်သစ်စ အစီရင်ခံစာ

သတ္တမအကြိမ်မြောက် ပွင့်သစ်စ/ မြန်မာနိုင်ငံရှိ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု အစီရင်ခံစာကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ဝေခဲ့ပါသည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ် အစီရင်ခံစာ

ပွင့်သစ်စ/ မြန်မာနိုင်ငံရှိ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုအစီရင်ခံစာသည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကုမ္ပဏီကြီးများ၏ ကုမ္ပဏီဝက်ဘ်ဆိုဒ်များတွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာထားသော သတင်းအချက်အလက်များကို အကဲဖြတ်သုံးသပ်၍ ဆန်းစစ်ထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ မြန်မာကုမ္ပဏီများ၏ ထုတ်ဖော်ကြေညာမှုနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုကိုအသိအမှတ်ပြုပေးခြင်းအားဖြင့် ကော်ပိုရိတ်စီမံ အုပ်ချုပ်မှုနှင့် အခြားသော သတင်းအချက်အလက်များ တရားဝင်ထုတ်ပြန်မှု ပိုမိုအားကောင်းလာစေရန်ဖြစ်သည်။ ပွင့်သစ်စအစီရင်ခံစာသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကုမ္ပဏီစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများဆိုင်ရာ ကော်ပိုရိတ်ဆိုင်ရာ ထုတ်ဖော်ကြေညာခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး ပြည့်စုံ၍ကျယ်ပြန့်မှုအရှိဆုံး အများပြည်သူဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာတစ်စောင် ဖြစ်ပါသည်။

MCRB အနေဖြင့် ပထမဦးဆုံးသော ပွင့်သစ်စ အစီရင်ခံစာ အား ၂ဝ၁၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး အခြားသော အစီရင်ခံစာများကိုလည်း ၂ဝ၁၅၊ ၂ဝ၁၆၊ ၂ဝ၁၈၊ ၂ဝ၁၉ နှင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်များတွင် ထုတ်ဝေခဲ့ပါသည်။ ပေါ်ပေါက်ဖြစ်ထွန်းလာသော ကော်ပိုရိတ်စီမံအုပ်ချုပ်မှုဆိုင်ရာ စံနှုန်းများနှင့်အညီ ၂ဝ၁၈ ခုနှစ်မှစတင်၍ အာဆီယံ ကော်ပိုရိတ် စီမံအုပ်ချုပ်မှုရမှတ်မှတ်တမ်း (ACGS)ကို အသုံးပြုပြီး ကုမ္ပဏီအရေအတွက် တိုးမြှင့်အကဲဖြတ်ခဲ့သည်။ ၂ဝ၁၈၊ ၂ဝ၁၉နှင့် ၂၀၂၀ တို့ကဲ့သို့ပင် ၂၀၂၂ ခုနှစ် အစီရင်ခံစာကို MCRB နှင့် Yever မှ ပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး Yever မှ အခကြေးငွေမယူဘဲ ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ် အစီရင်ခံစာသည် ၂ဝ၁၈ ခုနှစ်ကတည်းက အသုံးပြုခဲ့သည့် အမှတ်ပေးစနစ်အတိုင်းပင် အာဆီယံ ကော်ပိုရိတ်စီမံအုပ်ချုပ်မှု ရမှတ်မှတ်တမ်း (ASEAN Corporate Governance Scorecard-ACGS) ကိုအခြေခံ ပြီး ၎င်းမှမြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဆက်စပ်မှုအရှိဆုံး စံသတ်မှတ် ချက် (၇၁) ခုကို အသုံးပြုထားပါသည်။ ACGS ကို အာဆီယံ အရင်းအနှီး စျေးကွက်ဖိုရမ် (ASEAN Capital Markets Forum) မှ ပြုလုပ်သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး ထိုဖိုရမ်တွင်  မြန်မာနိုင်ငံ ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ်လုပ်ငန်း ကြီးကြပ်ရေး ကော်မရှင်သည် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်ပါဝင်ပါသည်။ ထို ရမှတ်မှတ်တမ်းကို ဒေသတွင်းရှိ ကုမ္ပဏီကြီးများ၏ ကော်ပိုရိတ် စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာ ထုတ်ဖော်တင်ပြမှုကို အကဲဖြတ်ရန် အတွက် ကျယ်ပြန့်စွာအသုံးပြုပါသည်။ သို့ရာတွင် ပွင့်သစ်စ အစီရင်ခံစာတွင် ACGS စံသတ်မှတ်ချက်များ အားလုံးကို အသုံးပြုထားခြင်းမဟုတ်ဘဲ စစ်တမ်း ဆောင်ရွက်ပုံနည်းလမ်းအတွက် အခြားသောနိုင်ငံတကာ စံသတ်မှတ်ချက်များမှလည်း ကိုးကားအသုံးပြု ထားပါသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲမှု၊ ကုမ္ပဏီ၏ စီးပွားရေးပုံစံနှင့် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲမှု ဆက်စပ်ပုံ အစရှိသည့် အခြားသော ထပ်တိုးစံသတ် မှတ်ချက်များအား ဘက်စုံပါဝင်သော အစီရင်ခံခြင်းဆိုင်ရာ မူဘောင် (Integrated Reporting Framework) နှင့်အညီ ထည့်သွင်းထားသည်။ 

အမှတ်ပေးစစ်တမ်းဆောင်ရွက်ပုံနည်းလမ်း အနေဖြင့် အပိုင်းလေးပိုင်း/နယ်ပယ်လေးခု – ကော်ပိုရိတ် အကြောင်း အရာ၊ ကော်ပိုရိတ် စီမံအုပ်ချုပ်မှု၊ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲမှုဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲခြင်းနှင့် အစီရင်ခံခြင်းကို စုစုပေါင်း စံသတ်မှတ်ချက် (၁၅၁) ခု (အစီရင်ခံစာ၏ နောက်ဆက်တွဲ ကဏ္ဍတွင် ကြည့်ပါ) ကို အသုံးပြုထားပါသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် အတွက် ကိုဗစ် ၁၉ ကပ်ရောဂါနှင့် နိုင်ငံရေးအကျပ် အတည်းနှင့် ဆက်စပ်သည့် စံသတ်မှတ်ချက် အနည်းငယ်ကို ထည့်သွင်းသတ်မှတ်ထားပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ကော်ပိုရိတ်စီမံအုပ်ချုပ်မှုနှင့် ကော်ပိုရိတ် ထုတ်ဖော်ကြေညာခြင်းဆိုင်ရာ စည်းမျဥ်းပြဌာန်းချက်များကို ၂၀၂၀ ခုနှစ် ပွင့်သစ်စ အစီရင်ခံစာတွင် အနှစ်ချုပ် ဖော်ပြထားပြီး ယခုအချိန်တွင် ကြီးမားစွာ ပြောင်းလဲမှုမရှိပါ။ စတော့အိတ်ချိန်း စာရင်းဝင်ထားသော ကုမ္ပဏီများ၊ ဘဏ်များနှင့် ရှယ်ယာရှင်ဦးရေ ၁၀၀ အထက်ရှိသော “အများနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ကုမ္ပဏီများ” မှလွဲ၍ ယခု အစီရင်ခံစာ၌ အကဲဖြတ်ဆန်းစစ်ထားသည့် ကုမ္ပဏီအများစုအတွက် ဤအချက်အလက်များကို ထုတ်ပြန်ရန်  လိုအပ်သည်ဟု မြန်မာဥပဒေတစ်ရပ်ရပ်ဖြင့် ပြဌာန်း ထားခြင်း မရှိပါ။ သို့ရာတွင် သတင်းအချက်အလက်များကို ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြင့် မြန်မာကုမ္ပဏီများအနေနှင့် အခြား စီးပွားရေး မိတ်ဖက်များထက်ယှဥ်လျှင် ပိုမိုများပြားသော အကျိုး ကျေးဇူးရရှိနိုင်ပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများကကုမ္ပဏီများ အကြောင်းလေ့လာရာတွင်လည်း မိမိ၏ ကုမ္ပဏီ ဝက်ဘ် ဆိုဒ်ကို ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ ယခုနှစ် တွင် မည်သည့်ကုမ္ပဏီအမျိုးအစားများက ထုတ်ဖော် ကြေညာမှုအပိုင်းများတွင် လုပ်ဆောင်ရန် လိုအပ်သည်၊ မလိုသည် စသည်တို့ကို သိသာစွာ ခွဲခြားဖော်ပြထားပြီး မည်သည့်ပုဂ္ဂလိကပိုင်ကုမ္ပဏီက (ဥပဒေအရ မလိုအပ် သော်လည်း) လုပ်ဆောင်သည်ကို ပိုမို၍ ခိုင်လုံစွာ ခွဲခြားဖော်ပြထားပါသည်။ လိုအပ်သည်ထက် ကျော်လွန် လုပ်ဆောင်ထားသော ကုမ္ပဏီများကို ဥပမာ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာအချက်အလက်များကို ဖော်ပြထားခြင်းမျိုးရှိပါက ဂုဏ်ပြုချီးမြှောက်သည့်အနေဖြင့် အပိုဆောင်းအမှတ်များ ပေးထားပါသည်။

၂ဝ၂၂ ခုနှစ် ပွင့်သစ်စ အစီရင်ခံစာတွင် ကုမ္ပဏီပေါင်း ၂၇၁ ခု ကို ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့အနက်မှ ၃၁ ခုမှာ ဘဏ်များ ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့မှာ –

• ရန်ကုန်စတော့အိတ်ချိန်းတွင် စာရင်းဝင်ထား သော ကုမ္ပဏီ (၇) ခု၊ ထိုထဲမှ ၂ ခု သည် ဘဏ်များ ဖြစ်သည်။
• မြန်မာနိုင်ငံ ငွေချေးသက်သေခံ လက်မှတ် လုပ်ငန်း ကြီးကြပ်ရေးကော်မရှင် (SECM) မှ အသိ အမှတ် ပြုထားပြီး စည်းကြပ်နေသည့် အစု ရှယ်ယာ ၁ဝဝ နှင့် အထက်ရှိသည့် အများနှင့် သက်ဆိုင်သော ကုမ္ပဏီ (၄၅) ခု ၊ ယင်းအနက် ၈ ခုမှာ ဘဏ်များ ဖြစ်သည်။
• ပုဂ္ဂလိကပိုင် ကုမ္ပဏီများ (၁၉၁) ခု၊ ထိုထဲမှ ၁၇ ခုမှာ ဘဏ်လုပ်ငန်းဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် –
  • ပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာနမှ ထုတ်ပြန် သော ဝင်ငွေခွန်နှင့် ကုန်သွယ်ခွန် အများဆုံး ပေးဆောင်သော မြန်မာ လုပ်ငန်းရှင်များ (၁ဝဝဝ) စာရင်းတွင် ပါဝင်သည့် ကုမ္ပဏီများ (သို့မဟုတ်)
  • အရှိန်အဝါကြီးမားသောကုမ္ပဏီများ သို့မဟုတ်
  • ဆန္ဒအလျောက် အစီရင်ခံစာတွင်ပါဝင်ရန် တောင်းဆိုသူများ ဖြစ်သည်။
• နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်း (၂၈) ခုဖြစ်ပြီး၊ ယင်း အနက် ၄ ခုမှာ ဘဏ်လုပ်ငန်းများဖြစ်သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် MCRB နှင့် Yever မှ အီးမေးလ်နှင့် စာတို့မှ တစ်ဆင့် ဖိတ်ကြားဆက်သွယ်နိုင်ခဲ့သည့်  ကုမ္ပဏီများသို့ စစ်တမ်းဆောင်ရွက်ပုံနည်းလမ်းအား မိတ်ဆက်ရှင်းလင်းတင်ပြသော အွန်လိုင်းအစည်းအဝေးပွဲ (webinar) ကိုကျင်းပခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် စတုတ္ထမြောက် သုံးလပတ်ကာလတွင် ပထမအကြိမ် ဝက်ဘ်ဆိုဒ်များကို စံသက်မှတ်ချက်များနှင့် အကဲဖြတ်စစ်ဆေးခြင်းကို ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ရရှိသည့် ရမှတ်မူကြမ်းများကို ကုမ္ပဏီများသို့ စာမိတ္ထူနှင့် အီးမေးလ် တို့ဖြင့် ၂၀၂၂ နှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် ပေးပို့ခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ကနဦးတွေ့ရှိချက်များကို အွန်လိုင်းအစည်းအဝေးပွဲတစ်ခုဖြင့် မျှဝေတင်ပြခဲ့ပြီး ကုမ္ပဏီများကို  ၎င်းတို့၏  ရမှတ်မူကြမ်းများနှင့် ထုတ်ဖော်ကြေညာချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ တိုးတက်အောင် မည်သို့လုပ်ဆောင်ရမည်နှင့်ဆိုင်သည့် အကြံပြုချက်များ ရယူနိုင်ရန် သီးသန့်ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်နိုင်ရန်ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။ ကုမ္ပဏီ ၃၉ခုသည် စီစစ် အကဲဖြတ်မှုဆောင်ရွက်သည့်အဖွဲ့နှင့် တွေ့ဆုံ‌ဆွေးနွေးခဲ့ပါသည်။ နောက်ဆုံးအနေဖြင့် အမှတ်ပေးအကဲဖြတ်မှုမပြုမီ ဝက်ဘ်ဆိုဒ်များကို မွမ်းမံပြင်ဆင်ခြင်း အတွက် ကနဦးသက်မှတ်ထားသည့် ကာလဖြစ်သည့် မေလ ၂၀၂၂ ခုနှစ်ကို တောင်းဆိုမှုအလိုက် ခြွင်းချက်အနေဖြင့် တိုးမြှင့်ပေးခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် Yever မှ အမှတ်များကို အပြီးသတ်စစ်ဆေးခဲ့ပြီး MCRB မှ ထပ်မံအတည်ပြု စစ်ဆေးခဲ့ပါသည်။

ရလဒ်အနေဖြင့် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၏ ပျမ်းမျှရလဒ်မှာ (၈) ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပြီး ၂၀၂၀ တွင် (၇) ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။ ထုတ်ဖော်ကြေညာချက်ဆိုင်ရာတွင် အကြမ်းအားဖြင့် အနည်းငယ်တိုးတက်မှုရှိပြီး ထိပ်တန်းလုပ်ငန်းကြီးများမှာ ကော်ပိုရိတ်စီမံအုပ်ချုပ်မှုဆိုင်ရာ အချက်အလက်များ ထုတ်ပြန်ခြင်း၊ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲမှုဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲခြင်း နှင့် အစီရင်ခံခြင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်များ ထုတ်ဖော်ကြေညာရာတွင် စိန်ခေါ်မှုများ ယခင်ကထက် များလာသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။ စတော့အိတ်ချိန်းတွင် စာရင်းဝင် ထားသော အများနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ကုမ္ပဏီများ၏ ပျမ်းမျှရမှတ်မှာ (၄၀) ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သောကြောင့် ပျမ်းမျှရမှတ် (၆) ရာခိုင်နှုန်း နှင့် (၈)ရာခိုင်နှုန်း အသီးသီးရရှိထားသော အများနှင့် သက်ဆိုင်သည့်ကုမ္ပဏီများနှင့် ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီများထက် စွမ်းဆောင်ရည် သိသိသာသာ ပိုမိုကောင်းမွန်သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ နှစ်အလိုက် ရလဒ်များကို နှိုင်းယှဥ် ကြည့်သည့်အခါတွင် ကုမ္ပဏီအမျိုးအစားအများစု၏ ပျမ်းမျှရလဒ်များမှာ တိုးတက်လာပြီး နိုင်ငံပိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်း များနှင့် အများပိုင် ကုမ္ပဏီများမှာမူ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့ သည့် ရလဒ်အတိုင်းသာ ဆက်လက်ရရှိပါသည်။ အမှတ်အမြင့်ဆုံးရရှိသည့် ထိပ်တန်းကုမ္ပဏီ အခု ၃၀ ကို ရလဒ် များ အခန်းတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှစ၍ ပွင့်သစ်စတွင် အကဲဖြတ်စစ်ဆေးခဲ့သည့် ကုမ္ပဏီများ အားလုံး၏ နှစ်အလိုက်ရမှတ်ပြောင်းလဲတိုးတက်မှုကို ဖော်ပြနိုင်မည့် အွန်လိုင်းကိရိယာတစ်ခုကို ထုတ်ဝေရန် MCRB နှင့် Yever မှ စီစဥ်နေပါသည်။

ယခင်ကလိုပင် ယခုစစ်တမ်းနှင့် ယင်းမှပေါ်ထွက်လာသည့် အဆင့်သတ်မှတ်ချက်တို့သည် ကုမ္ပဏီမှနေ၍ အများ ပြည်သူ အလွယ်တကူသိရှိနိုင်အောင် ထုတ်ပြန်ပေးသော သတင်းအချက်အလက်များကိုသာ အခြေခံ၍ အမှတ်ပေး ဆန်းစစ်ထားခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည်။ လွတ်လပ်၍ အမှီအခို ကင်းသည့် ကျွမ်းကျင်စာရင်းစစ် ပညာရှင်၏ အာမခံချက်ပေးရန် လိုအပ်သော ကုမ္ပဏီ၏ စွမ်းဆောင်ရည် (သို့မ ဟုတ်) အချက်အလက်များ၏ တိကျမှန်ကန်မှု စသည့်အချက်များကို မဆန်းစစ်ထားပါ။ ကုမ္ပဏီများမှ အမှတ်ရရှိရန်အတွက်သာရည်ရွယ်သော ထုတ်ဖော်ကြေညာမှုများ (tickbox) သို့မဟုတ် ဖြတ်ညှပ်ကပ် ဆောင်ရွက်မှုများကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် မူဝါဒများနှင့် ရေရှည်တည်တံ့ရေးဆိုင်ရာ စံနှုန်းအချို့တွင် ကုမ္ပဏီများအနေဖြင့် ၎င်းတို့၏  မူဝါဒဆိုင်ရာကတိကဝတ်များကို စီးပွားရေးလုပ်ငန်းနှင့် မည်မျှအနီးစပ်ဆုံး သင့်တင့်လျောက်ပတ်မှုရှိအောင် ဆောင်ရွက်နေကြောင်းကို ထင်ဟပ်စေရန်အတွက် ပို၍များသောအမှတ်ပေးခြင်းကို ပြုလုပ်ပါသည်။ ထို့အပြင် MCRB နှင့် Yever မှ ကုမ္ပဏီများနှင့် တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်မှုမှတစ်ဆင့် ကောက်ချက်ချနိုင်သည်မှာ အမှတ်ပိုများနေသော ကုမ္ပဏီများသည် ပို၍ခိုင်မာအားကောင်းသည့် ကော်ပိုရိတ်စီမံအုပ်ချုပ် ဆောင်ရွက်မှုကို တည်ထောင်နေသူများနှင့် ရေရှည်တည်တံ့မှုကို နားလည် သဘောပေါက်သူများဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် MCRB နှင့် Yever တို့သည် ကုမ္ပဏီများအနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ မူဝါဒ၊ အစီရင်ခံတင်ပြမှု၊ ထုတ်ဖော်တင်ပြမှုနှင့် ဝက်ဘ်ဆိုဒ်ကို မသန်စွမ်းသူများ အပါအဝင် ဝင်ရောက်လေ့လာနိုင်မှုရှိရန် ဆောင်ရွက်လိုပါက အားပေးကူညီရန် ရည်ရွယ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ဒါရိုက်တာများအင်စတီကျုမှ ဆောင်ရွက်နေသည့် သင်တန်းကို အားဖြည့်ပံ့ပိုးပေးရန် ရည်မှန်းပါသည်။ ဆက်လက်၍ ပွင့်သစ်စအစီရင်ခံစာအသစ်ကို ၂ဝ၂၄ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ပြန်ရန် ရည်ရွယ်ထားပါသည်။

ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိခြင်းနှင့် အကျိုးသက်ရောက်သူများနှင့် ထိတွေ့ဆွေးနွေးမှုများမှာ ယခင်ကထက် ပိုမိုအရေးကြီးလာကြောင်း ၂၀၂၂ ခုနှစ် ပွင့်သစ်စအစီရင်ခံစာ သုတေသနအစပျိုးဆောင်ရွက်မှုအဆင့်မှ သတင်းစကား ပန်ကြားခြင်း

Yever သည် ယခင်နှစ်များကဲ့သို့ Myanmar Centre for Responsible Business (MCRB) နှင့်အတူလက်တွဲ၍ (၇) ကြိမ်မြောက် ပွင့်သစ်စ အစီရင်ခံစာကို စတင် အကောင်အထည်ဖော်လျှက်ရှိပါသည်။

ပွင့်သစ်စ အစီရင်ခံစာ၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကုမ္ပဏီများကို ယခုကဲ့သို့ စိန်ခေါ်မှုများပြည့်နှက်နေသည့်ကာလတွင် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုပိုင်းဆိုင်ရာ ကျင့်သုံးလုပ်ဆောင်မှုများကို ထိန်းသိမ်းခြင်း/အဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းများ ပြုလုပ်နိုင်ရန် အကူအညီပေးအပ်ရန်ဖြစ်သည်။ ကုမ္ပဏီများ အကျွမ်းဝင်ပြီးဖြစ်သော အကဲဖြတ်မှုနည်းနာမှာ ယခင်ကနှင့် အပြောင်းအလဲများစွာမရှိသည့်အပြင် ထို့အတွက်ကြောင့် အကဲဖြတ်မှုတွင်ပါဝင်သောကုမ္ပဏီများအတွက် ၎င်းတို့၏ယခင် ထုတ်ဖော်တင်ပြထားမှုများအပေါ် ထပ်ဆောင်းဖြည့်သွင်းလုပ်ဆောင်ရာတွင် လွယ်ကူနိုင်မည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် မျှော်လင့်ပါသည်။

ကျွန်ုပ်တို့သည် ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ကုမ္ပဏီ ၂၆၀ ကို အကဲဖြတ်တိုင်းတာခဲ့သည်။ ပွင့်သစ်စ ၂၀၂၂ တွင် ကုမ္ပဏီ ၂၇၀ ကျော်ကို ၂၀၂၀ ခုနှစ်ကအတိုင်း တူညီစွာ အပိုင်းကဏ္ဍသတ်မှတ်ကာ အကဲဖြတ်ရန် ရည်မှန်းထားပါသည်။

• ရန်ကုန်စတော့အိတ်ချိန်းဝင် ကုမ္ပဏီများ
• ရှယ်ယာရှင်ဦးရေ ၁ဝဝ ကျော် ရှိသည့် အများနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ကုမ္ပဏီများ
• ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများ
• ထိပ်တန်းအခွန်ထမ်းဆောင်မှုအများဆုံး ကုမ္ပဏီ ၁ဝဝ (၂၀၁၉ ခုနှစ် ၆လတာ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်အတွက် နောက်ဆုံးအနေဖြင့် ရရှိသော အချက်အလက်များကို အသုံးပြုမည်ဖြစ်သည်)
• နိုင်ငံပိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ
• အခြားသော သိသာထင်ရှားသော ကုမ္ပဏီများ

ယခုနှစ်တွင် ဘဏ်များအပြင် အာမခံကုမ္ပဏီများမှာလည်း ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကဏ္ဍတွင် ပါဝင်လာမည်ဖြစ်သည်။
ဘဏ်များကို မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ စည်းမျဥ်းသတ်မှတ်ချက်များနှင့်အညီ ဆောင်ရွက်ရသည့် သတင်းအချက်အလက် ထုတ်ပြန်ရမည့် ကိစ္စရပ်များတွင် စတော့အိတ်ချိန်းဝင် ကုမ္ပဏီများနှင့် အများပိုင်ကုမ္ပဏီများကဲ့သို့ပင် အကဲဖြတ်မှုနည်းလမ်းတူညီစွာ အမှတ်ပေးမှုပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်သည်။

အကဲဖြတ်သွားမည့် ကုမ္ပဏီများစာရင်းကို ဤနေရာတွင် ကြည့်ရှုပါ။

ယခင်နှစ်ကဲ့သို့ပင် အထက်ပါဖော်ပြထားသော အပိုင်းကဏ္ဍများတွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသော အလတ်စားနှင့် အကြီးစားအရွယ် ကုမ္ပဏီများကိုလည်း အကဲဖြတ်စစ်ဆေးမှုနှင့် အကယ်၍ သဘောတူခွင့်ပြုပါက ပွင့်သစ်စ အစီရင်ခံစာတွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြရာတွင် မိမိဆန္ဒအလျောက် ပါဝင်ကြရန် တိုက်တွန်းပါသည်။

၂၀၂၂ အစီရင်ခံစာတွင် ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ အစီရင်ခံစာအတိုင်းပင် တူညီသောအပိုင်းကဏ္ဍ၄ခုနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ထုတ်ပြန်ထားရှိမှုများကို အကဲဖြတ်သွားမည်ဖြစ်သည်။
• ကော်ပိုရိတ်အကြောင်းအရာ
• ကော်ပိုရိတ်စီမံအုပ်ချုပ်မှု
• ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲရေးဆိုင်ရာစီမံခန့်ခွဲမှု
• အစီရင်ခံခြင်း

စံသတ်မှတ်ချက်စုစုပေါင်း ၁၅၁ ချက် (ပွင့်သစ်စ ၂၀၂၀ တွင် ၁၄၃ ချက်)ပါရှိပြီး စံသတ်မှတ်ချက်အသစ် ငါးချက်ကို ထပ်မံဖြည့်သွင်းထား၍ အချက်၇ချက်ကို ပြင်ဆင်ထားသည်။ စံသတ်မှတ်ချက်အသစ်များမှာ ကိုဗစ်-၁၉ နှင့် နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခ ယှဥ်တွဲဖြစ်ပွားမှုနှင့် သက်ဆိုင်သည့်အကြောင်းအရာများနှင့် ကုမ္ပဏီများအနေဖြင့် ထိုကိစ္စရပ်များမှာ ၎င်းတို့၏ စီးပွားရေး နည်းဗျူဟာများအပေါ် မည်သို့သော အကျိုးသက်ရောက်မှုများဖြစ်ပွားသည့်အကြောင်းနှင့် ဤ ပဋိပက္ခကာလအတွင်းတွင် ၎င်းတို့၏အကျိုးသက်ရောက်သူများနှင့် မည်သို့ထိတွေ့ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်နေသည့်အကြောင်းကို ဆက်သွယ်တင်ပြရန် လိုအပ်ချက်များနှင့် အဓိက သက်ဆိုင်သည့် အကြောင်းအရာများ ဖြစ်သည်။

စံသတ်မှတ်ချက်အပြည့်အစုံကို ဤနေရာတွင် ကြည့်ရှုနိုင်သည်။ အသေးစိတ်ကို မိတ်ဆက် တင်ဆက်မှုတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။

လက်ရှိတွင် ၂၀၂၂ အစီရင်ခံစာ၏ နည်းနာပုံစံနှင့် အချိန်ဇယားကို သိရှိလိုသော ကုမ္ပဏီများအား အကြောင်းကြားစာများ ပေးပို့လျက်ရှိသည်။

အကဲဖြတ်မှုရလဒ်အကြမ်းကို ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် ကုမ္ပဏီများထံ ပေးပို့သွားမည်ဖြစ်ပြီး ကုမ္ပဏီများအနေဖြင့် နောက်ဆုံးသတ်မှတ်ရက်ဖြစ်သော ၂၀၂၂ ခုနှစ်ဇွန်လ မတိုင်မီအထိ ၎င်းတို့၏ ပထမအကြိမ်အကဲဖြတ်မှုရလဒ်များအပေါ် ဆွေးနွေးမှုများပြုလုပ်ခြင်းနှင့် ထုတ်ဖော်တင်ပြမှုများကို အဆင့်ပိုမိုမြှင့်တင်သွားနိုင်ရန် အခွင့်အလမ်းရရှိမည်ဖြစ်သည်။

ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် သတ္တမအကြိမ်မြောက် ပွင့်သစ်စအစီရင်ခံစာကို စက်တင်ဘာလ ၂၀၂၂ တွင် ထုတ်ပြန်သွားရန် ရည်မှန်းထားပါသည်။

၂၀၂၁ခုနှစ်အတွင်း ကုမ္ပဏီများ ဆက်သွယ်ပြန်ကြားမှု ဦးစားပေး လုပ်ဆောင်ခြင်းမရှိသည်ကို ပွင့်သစ်စ ၂၀၂၂ ပထမအကျော့ ရမှတ်များက ဖော်ပြနေ

Yever နှင့် MCRB တို့သည် ပွင့်သစ်စ ၂၀၂၂ ဆန်းစစ်လေ့လာမှု ပထမအကျော့ အမှတ်ပေးမှုများ ပြီးဆုံးခဲ့ပြီဖြစ်သည်။

လေ့လာဆန်းစစ်မှုတွင်ပါဝင်သော ကုမ္ပဏီ၂၆၉ ခု ကို ယခုအခါတွင် အီးမေးလ်များပေးပို့ထားပြီဖြစ်ပြီး မိမိတို့၏ရမှတ်များကို ကြည့်ရှုသုံးသပ်ကြရန် တိုက်တွန်းလိုပါသည်။ ကုမ္ပဏီများမှာ ယခုဆိုလျှင် ကော်ပိုရိတ်စီမံအုပ်ချုပ်မှုဆိုင်ရာနှင့် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲရေးဆိုင်ရာ ထုတ်ဖော်မှုများကို ပိုမိုတိုးမြှင့်နိုင်စေရန်နှင့် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဩဂုတ်လနောက်ပိုင်းတွင် ထုတ်ဝေမည့် သတ္တမအကြိမ်မြောက် ပွင့်သစ်စအစီရင်ခံစာတွင် အမှတ်များပိုမိုရရှိနိုင်ရန် ပြင်ဆင်ချိန်၃လရရှိမည် ဖြစ်ပါသည်။

ကနဦး ဆန်းစစ်လေ့လာချက်အရ မြန်မာကုမ္ပဏီများ၏ ပျမ်းမျှရလဒ်မှာ ၆% ဖြစ်၍ ၂၀၂၀ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ထုတ်ဝေခဲ့သော ဆဌမအကြိမ်မြောက် ပွင့်သစ်စအစီရင်ခံစာမှ ပျမ်းမျှ ၇% နှင့်နှိုင်းယှဥ်ပါက အနည်းငယ် ကျဆင်းသွားပါသည်။ ထိပ်တန်းကုမ္ပဏီ ၁၀ခု အတွက်မူ ပျမ်းမျှရလဒ်မှာ ၂၀၂၀ခုနှစ်တွင် ၇၀% ရှိခဲ့ရာမှ ၆၀% သို့ကျဆင်းသွားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။  

လေ့လာဆန်းစစ်မှုတွင် တွေ့ရှိရသည်မှာ ကုမ္ပဏီအများစုအနေဖြင့် ဝဘ်ဆိုဒ်များကို ပြုပြင်ပြင်ဆင်မှုမရှိခြင်းနှင့် ၂၀၂၀–၂၁ ဘဏ္ဍာနှစ်အတွက် နှစ်ပတ်လည်အစီရင်ခံကို ထုတ်ဖော်ပြသထားခြင်းမရှိခြင်းတို့ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ လက်ရှိအထိ ဆန်းစစ်လေ့လာခဲ့သောကုမ္ပဏီများထဲမှ ၀.၇% သာ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲရေးဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာကို ထုတ်ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရပါသည်။

	ကုမ္ပဏီ အရေအတွက်	ပျမ်းမျှ ရမှတ် (၂၀၂၀ ခုနှစ်မှ ရမှတ်များကို ကွင်းစကွင်းပိတ်ဖြင့် ဖော်ပြထားသည်)
ထိပ်တန်း ၁၀ ခု	၁၀	၆၀% (၇၀%)
ရန်ကုန်စတော့အိတ်ချိန်းဝင် အများနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ကုမ္ပဏီများ	၇	၃၆% (၃၉%)
ဘဏ်များ	၃၁	၁၀% (၁၂%)
အာမခံကုမ္ပဏီများ	၁၂	၆% (၁၃%)
ပုဂ္ဂလိကပိုင် ကုမ္ပဏီများ	၁၈၃	၆% (၇%)
အများနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ကုမ္ပဏီများ	၅၁	၅% (၅%)
State-owned enterprises နိုင်ငံပိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ	၂၈	၂% (၂%)

ယခု ပထမအကြိမ်ဆန်းစစ်လေ့လာမှုမှ ရမှတ်များမှာ ၂၀၂၀ခုနှစ်မှရမှတ်များနှင့် ဆင်တူသော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၏ ညွှန်ကြားချက်များအရ ဘဏ်များအနေဖြင့် မဖြစ်မနေထုတ်ဖော်ပြသရမည့် သတင်းအချက်များအတွက် ပုဂ္ဂလိကပိုင်ဘဏ်များအား အပိုဆောင်းအမှတ် ဆက်လက်ပေးအပ်ခြင်းမရှိတော့ပါ။ ရလဒ်အနေဖြင့် ဘဏ်များ၏ ပျမ်းမျှရလဒ်မှာ ၁၀% အထိကျဆင်းသွားခဲ့ပါသည် (၂၀၂၀ခုနှစ်တွင် ၁၂% ရှိခဲ့သည်)။ ထိုအချက်မှာ ၂၀၂၀ခုနှစ်က UAB၊ Yoma နှင့် KBZဘဏ်ဟူ၍ ဘဏ်သုံးဘဏ်ပါဝင်ခဲ့သည့် ထိပ်တန်းကုမ္ပဏီ ၁၀ခု နေရာအပေါ် အထူးသက်ရောက်မှုများဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ထို့အပြင်၂၀၂၂ခုနှစ် လေ့လာဆန်းစစ်မှုတွင် အထင်ရှားဆုံးကုမ္ပဏီများသာမဟုတ်ပဲ အာမခံကုမ္ပဏီများအားလုံးကို ထည့်သွင်းပါဝင်ခဲ့ပါသည်။ ထိုအချက်နှင့်အတူ ပိုမိုတင်းကြပ်ထားသော လေ့လာဆန်းစစ်မှုကိုထပ်ဆောင်းလိုက်သောအခါ အာမခံကုမ္ပဏီများ၏ ပျမ်းမျှရမှတ်မှာ ၂၀၂၀ခုနှစ်တွင် ၁၃% ရှိခဲ့ရာမှ ယခု၂၀၂၂ပထမအကြိမ် ဆန်းစစ်လေ့လာမှုတွင် ၆% အထိကျဆင်းသွားခဲ့သည်ကို တွေ့ရပါသည်။

ကိုဗစ်–၁၉နှင့် လက်ရှိဖြစ်ပွားနေသော နိုင်ငံရေးအကြပ်အတည်းများမှာ ကုမ္ပဏီအများစုအတွက် အဓိကထိခိုက်နိုင်မှုများဖြစ်ပြီး သိသာသော အကျိုးသက်ရောက်မှုများ ခံစားရစေပါသည်။ ကုမ္ပဏီအများစုက စိန်ခေါ်မှုများကို ရင်ဆိုင်လျက်ရှိသော်လည်း အနည်းငယ်ကသာလျှင် ချဥ်းကပ်ပုံနည်းလမ်းအဆင့်များကို ဖော်ထုတ်ပြသကြပါသည်။ ကုမ္ပဏီများ၏ တုံ့ပြန်မှုများနှင့်ဆိုင်ရာအပေါ် ပိုမိုပွင့်လင်းမြင်သာစွာဆောင်ရွက်မည်ဆိုပါက အဓိကဆက်စပ်ပတ်သက်သူများ (အလုပ်သမားများ၊ စားသုံးသူများ၊ ကုန်ပစ္စည်းထောက်ပံ့သူများစသည်ဖြင့်) နှင့်ယုံကြည်ချက်တည်ဆောက်နိုင်ရန် အထောက်အပံ့ပြုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ရှေ့ဆက်လုပ်ဆောင်မည့်အဆင့်များတွင် ဖေဖော်ဝါရီလ၉ရက်နေ့တွင် ကုမ္ပဏီများအားလုံးအတွက် အွန်လိုင်းဆွေးနွေးပွဲကို ကျင်းပခြင်းနှင့်ကုမ္ပဏီ၏ထုတ်ဖော်တင်ဆက်မှုနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုကို တိုးမြှင့်ရန်နှင့်၊ မေလအထိ ထုတ်ဖော်ထားသော သတင်းအချက်အလက်များကိုအခြေခံကာ လုပ်ဆောင်မည့် အဆုံးသတ်အကဲဖြတ်မှုတွင် ကုမ္ပဏီဘက်မှတောင်းဆိုပါက ရမှတ်များပိုမိုရရှိနိုင်ရန်အတွက် မည်သို့လုပ်ဆောင်ရမည်ကို MCRB-Yever အဖွဲ့နှင့် တစ်ဦးချင်းတိုင်ပင်ဆွေးနွေးမှုများအား ပေးအပ်ခြင်းအဆင့်တို့ပါဝင်ပါသည်။

ထိုအဆုံးသတ်အကဲဖြတ်မှုအပေါ် အခြေခံ၍ ကုမ္ပဏီတစ်ခုချင်းစီကို ၎င်းတို့၏ထုတ်ဖော်ပြသထားသည့် အချက်အလက်များအတိုင်း အဆင့်သတ်မှတ်သွားမည်ဖြစ်ပြီး ၂၀၂၂ခုနှစ် ဩဂုတ်လလွန်လျှင် ပွင့်သစ်စအစီရင်ခံစာကို အဆုံးသတ်ရေးသားသွားမည်ဖြစ်ပါသည်။

ပွင့်သစ်စ ၂၀၂၂ ၏ ပထမအကြိမ် စိစစ်အကဲဖြတ်မှုရလဒ် မျှဝေခြင်း

ပွင့်သစ်စ ၂၀၂၂ ၏ ပထမအကြိမ် စိစစ်အကဲဖြတ်မှု အကြမ်းဖျင်းရလဒ်အား ကုမ္ပဏီများနှင့် မျှဝေသည့် ဆွေးနွေးပွဲတစ်ခုကျင်းပခဲ့ပြီး ကုမ္ပဏီများကိုလည်း ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဧပြီလကုန် မတိုင်မီ ၎င်းတို့၏ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု အလေ့အကျင့်များ အဆင့်မြှင့်နိုင်ရန် ကျွန်ုပ်တို့ ပွင့်သစ်စ အဖွဲ့သားများနှင့်အတူ တစ်ဦးချင်းစီ (အခကြေးငွေပေးစရာမလိုသော) ဆွေးနွေးမှု တစ်ကြိမ် ပြုလုပ်ရန် ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။

ဆွေးနွေးမှု၏ မှတ်တမ်းတင် ဗီဒီယိုအား ဤနေရာတွင် ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။

ဆွေးနွေးမှုတွင် အသုံးပြုခဲ့သော Presentation ကိုလည်း ဤနေရာတွင် လေ့လာနိုင်သည်။